Profilaktyka i leczenie
W ostatnim czasie podjęto dyskusję na temat metod ochrony przed ewentualnym skażeniem promieniotwórczym. Warto pamiętać, że przyjęcie preparatów jodu służy głównie ochronie gruczołu tarczowego przed wbudowaniem się do jego tkanki jodu promieniotwórczego. Na powikłania po skażeniu pierwiastaki promieniotwórczymi narażony może jednak zostać cały organizm - oczywiście stopień uszkodzeń jest zawsze zależny od dawki promieniowania.
W przyrodzie znajdujemy substancje o wysokim potencjale ochronnym wobec narażenia na promieniowanie jonizujące - takwie właściwości ma aronia czarnoowocowa.
Pobierz grafikę i wyślij znajomym
W początkowej fazie choroby popromiennej towarzyszy lawinowe powstawanie wolnych rodników, które działają niszcząco na funkcje życiowe i struktury komórkowe. Przetwory z aronii podawane w odpowiednich dawkach wykazują korzystny wpływ na osoby z ciężką chorobą popromienną, wywołaną promieniowaniem jonizującym. Owoce hamują generację wolnych rodników i białych krwinek.
Badania wykazują, że podanie antocyjanów aroniowych zwiększało odsetek przeżycia napromieniowanych zwierząt.
"Badanie:
Naturalne antocyjany w ochronie radiologicznej(Radioprotective effect of natural anthocyanins)
(opublikowane w czasopieśmie Współczesna Onkologia w 2000r. przeprowadzone przez zespół polskich badaczy Zakładu Medycyny
Nuklearnej Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi)
WSTĘP
Skutki oddziaływania promieniowania jonizującego na organizm są uzależnione od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Czynniki wewnętrzne, takie jak:
∙ wiek,
∙ nawodnienie,
∙ zawartość tlenu w organizmie
mają znaczący wpływ na skutki powstałe po pochłonięciu dawki promieniowania jonizującego. Znany jest wpływ efektu tlenowego na dawkę śmiertelną komórki napromieniowanej.
Okazuje się, że w przypadku równoczesnego z niedotlenieniem napromieniowania dawka śmiertelna jest 3-krotnie większa. W niniejszej pracy pokazano wpływ podawanego dożołądkowo naturalnego barwnika i soku z aronii czarnoowocowej na biochemiczne wykładniki procesów wolnorodnikowych zachodzących pod wpływem promieniowania jonizującego.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono na 77 królikach rasy szynszyla o masie ciała 2,5-3,2 kg i 76 myszach rasy balb C o masie 18,0-21,5 g. Zwierzęta karmiono paszą znormalizowaną, podając im wodę w dowolnej ilości. Przebywały one w zwierzętarni o średniej temp. 18oC i współczynniku wilgotności względnej 60 proc.
41 królików naświetlono z 3 źródeł o łącznej mocy 9,0 Gy/godz. W trakcie 7-minutowej ekspozycji zwierzęta pochłonęły dawkę 1,05 Gy. 18 królików i 40 myszy naświetlono z 3 źródeł o łącznej mocy 14 Gy/godz. Przez 17 min i 14 s zwierzęta z tej grupy pochłonęły 4 Gy.
Zwierzęta podzielono na 6 grup:
∙ grupę zwierząt otrzymującą dożołądkowo 0,9 proc. NaCl w ilości 1 ml/kg m.c. - 6 królików i 12 myszy,
∙ grupę zwierząt otrzymującą dożołądkowo 1ml/kg m.c. naturalny barwnik antocyjaninowy w rozcieńczeniu 1:10 (stężenie pierwotne ok. 1 000 mg proc.) - 6 królików,
∙ grupę zwierząt otrzymującą dożołądkowo 1 ml/kg m.c. zagęszczony sok z aronii w rozcieńczeniu 1:10 (stężenie pierwotne ok. 1 000 mg proc.) - 6 królików,
∙ grupę zwierząt naświetloną i otrzymującą dożołądkowo 0,9 proc. NaCl w ilości 1 ml/kg m.c. - 20 królików i 14 myszy,
∙ grupę zwierząt naświetloną i otrzymującą dożołądkowo 1 ml/kg m.c. barwnik antocyjaninowy w rozcieńczeniu 1:10 (stężenie pierwotne ok. 1 000 mg proc.) - 19 królików i 12 myszy,
∙ grupę zwierząt naświetloną i otrzymującą dożołądkowo 1 ml/kg m.c. sok z aronii w rozcieńczeniu 1:10 (stężenie pierwotne ok. 1 000 mg proc.) - 20 królików i 14 myszy.
Napromieniowania zwierząt dokonano w komorze radiacyjnej Instytutu Techniki Radiacyjnej Politechniki Łódzkiej. Do napromieniowania zwierząt użyto izotopowego urządzenia radiacyjnego, w którym źródłem promieniowania jest Co60 wysyłający promieniowanie gamma o energii ok. 1,23 MeV. Komora, posiadająca 20 źródeł Co60 ma łączną aktywność ok. 30 kCi.
POMIAR CHEMILUMINESCENCJI (CL)
Pomiar chemiluminescencji wg Čiž i Lojek (Čiž i wsp. 1993) polega na pomiarze ilości fotonów światła powstającego przy przechodzeniu ze stanu wzbudzonego w stan spoczynkowy samych wolnych rodników lub związków powstałych w wyniku ich reakcji z cząstkami organicznymi komórki.
150 g śledziony myszy homogenizowano w 2 ml płynu odżywczego (MEM). Następnie mieszaninę wirowano przez 10 min. Otrzymany osad płukano 2-krotnie PBS. Pomiaru chemiluminescencji (CL) dokonywano Luminometrem 1251 (Pharmacia LKB) z rejestracją komputerową (IBM PC AT). Badania przeprowadzono w temp. 37oC. Badana próbka zawierała 200 tys. komórek, 20 μl luminolu i 30 μl opsonizowanego surowicą zymosanu A. Pole powierzchni pod krzywą emisji powstałej podczas 30-minutowego badania stanowiło miarę chemiluminescencji.
OZNACZANIE ANIONORODNIKA PONADTLENKOWEGO WE KRWI
Oznaczono anionorodnik ponadtlenkowy we krwi pełnej metodą Bellavite (Bellavite i wsp. 1983), opartą na redukcji cytochromu C w obecności dysmutazy ponadtlenkowej i 0,1 ml pełnej krwi. Odczytana ekstynkcja przy długości światła 550 nm z nadsączu do powietrza daje wartość generacji anionorodnika ponadtlenkowego. Wartość stymulowaną uzyskuje się po stymulacji próby zymosanem. Wyniki wyrażono w nmol/kom/min.
WYNIKI
Średnia liczba leukocytów u królików przed napromieniowaniem wynosiła 5 450 w 1 μl. W tab. 1. przedstawiono średnią liczbę leukocytów we krwi obwodowej królików i stymulowane generowanie anionorodnika ponadtlenkowego po pochłonięciu dawki 1,05 Gy promieniowania gamma. Tab. 2. przedstawia średnią liczbę leukocytów we krwi obwodowej królików oraz stymulowane generowanie rodnika ponadtlenkowego po pochłonięciu dawki 4,0 Gy promieniowania gamma.
Po pochłonięciu dawki 4 Gy promieniowania gamma następuje znamienne obniżenie liczby leukocytów we krwi obwodowej królików. Po pochłonięciu dawki 1,05 Gy promieniowania gamma następuje wzrost liczby leukocytów we krwi obwodowej królików we wszystkich oznaczanych przedziałach czasowych, statystycznie znamienny w 10. dobie po napromieniowaniu. W przeprowadzonych badaniach stwierdzono znamienne statystycznie wzmożenie generacji rodnika ponadtlenkowego w 4. dobie od pochłonięcia dawki 1,05 Gy oraz po 48 godz. i w 4. dobie po pochłonięciu dawki 4 Gy promieniowania gamma. Podanie barwnika antocyjaninowego w istotny sposób hamuje generację rodnika ponadtlenkowego w 4. dobie po pochłonięciu dawki promieniowania 4 Gy. W 3. dobie po pochłonięciu dawki 4 Gy promieniowania gamma barwnik antocyjaninowy, jak i zagęszczony sok, zwiększają chemiluminescencję splenocytów. Podanie naturalnego barwnika antocyjaninowego napromieniowanym zwierzętom poprawia wartości liczbowe leukocytów. Znamienności statystyczne stwierdza się w grupie zwierząt, które pochłonęły dawkę 1,05 Gy promieniowania gamma.
DYSKUSJA
W przeprowadzonych badaniach użyto promieniowania gamma ze źródła Co60. Wybór tego rodzaju promieniowania był podyktowany następującymi czynnikami;
∙ jest to promieniowanie posiadające silne właściwości przenikające, wywołuje jonizację i wytwarza znaczne ilości wolnych rodników,
∙ źródła promieniowania gamma mają szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia, a tym samym mogą oddziaływać na organizmy żywe,
∙ w sytuacjach awaryjnych może nastąpić ekspozycja na promieniowanie jonizujące lub skażenie środkami radioaktywnymi ludzi.
Promieniowanie jonizujące wywołuje cały szereg zmian chorobowych w napromieniowanym organizmie, a wśród nich zaburzenia w składzie krwi (Passi i wsp. 1991), zmiany w jelitach (Tamou i wsp. 1994), wątrobie (Legonkova i wsp. 1990) i na skórze (Sato i wsp. 1990).
W badaniach własnych obserwowano zwiększoną śmiertelność zwierząt, wzmożoną utratę owłosienia, zmiany ropne oka napromieniowanego oraz biegunkę. Podczas wycinania narządów u myszy w 4. dobie po pochłonięciu dawki 4,0 Gy zaobserwowano łatwe rozpadanie się narządów miąższowych.
Wybór królików do badań uwarunkowany był wieloma czynnikami. Możliwość okresowego pobierania od królików krwi do badań pozwalała na śledzenie zmian w zachowaniu się badanych parametrów biochemicznych oraz obrazu krwi u tych samych osobników w czasie. Wielkości zastosowanych dawek były podyktowane doniesieniami literaturowymi, co umożliwiało porównywanie wyników (Spiers i wsp. 1990). Zaobserwowano, że po 1. godz. od napromieniowania nastąpił krótkotrwały wzrost liczby limfocytów. Określona liczba limfocytów w 2. i 4. dobie stanowiła 50 proc. liczby limfocytów obliczonych godzinę po napromieniowaniu. Po dawce 4,0 Gy stwierdzono znaczne zmniejszenie wszystkich wartości morfologicznych krwi w analogicznych okresach obserwacji. Zachowanie obrazu krwi obwodowej w zależności od dawki zaobserwował Pospisil i wsp. (1993). Po pochłonięciu dawki 1,05 Gy nastąpił wzrost wartości krwinek we wszystkich przedziałach czasowych. Najwyższe wartości obserwowano w 10. dobie po napromieniowaniu.
Wiele uszkodzeń popromiennych powstaje na skutek działania wolnych rodników. Mają one odgrywać w patogenezie choroby popromiennej zasadniczą rolę. W badaniach własnych oceniono biochemiczne wykładniki tych procesów (generowanie rodników ponadtlenkowych przez granulocyty krwi obwodowej i chemiluminescencję komórek śledzionowych). Rodnik ponadtlenkowy powstaje w warunkach fizjologicznych podczas jednoelektronowego utleniania zachodzącego w łańcuchu oddechowym w ok. 5 proc. Jego zwiększone powstawanie wywołane jest licznymi czynnikami, a ze względu na łatwość jego powstawania przypuszcza się, że jest odpowiedzialny za występowanie uszkodzenia, czego efektem było wzmożenie peroksydacji lipidów błon komórkowych, obserwowane również przez innych autorów (Gardes i wsp. 1993). W badaniach własnych użyto także metody chemiluminescencji komórek śledzionowych myszy, dzięki której zmierzono ilość fotonów światła powstających przy przechodzeniu ze stanu wzbudzonego w stan spoczynkowy samych wolnych rodników lub związków utworzonych w wyniku ich reakcji z cząsteczkami organicznymi komórki, co w istotny sposób potwierdza działanie aktywnych form tlenu po napromieniowaniu zwierząt (Čiž i wsp. 1993). Od wielu lat podejmowane są liczne próby leczenia choroby popromiennej za pomocą środków pochodzenia naturalnego (Sato i wsp. 1990 i 1991, Svistusenko i wsp. 1990, Gyorgy i wsp. 1992, Sekiguchi i wsp. 1994).
Wybór naturalnych barwników antocyjaninowych do leczenia choroby popromiennej uwarunkowany był szeregiem przedstawionych poniżej właściwości:
∙ małą toksycznością naturalnego barwnika antocyjaninowego (powyżej 12 g/kg m.c. u myszy),
∙ łatwą dostępnością,
∙ naturalnym pochodzeniem, szerokim rozpowszechnieniem w świecie roślinnym (Zoliger i wsp. 1991),
∙ jako flawonoidy wywierają korzystny wpływ na układ krążenia (Gyorgy i wsp. 1955, Wagner i wsp. 1986 i 1991), szczególnie na ściany naczyń krwionośnych i na przewód pokarmowy (Magistretti i wsp. 1988, Wagner i wsp. 1992),
∙ hamują działanie antymitotyczne, wywołane związkami alkilującymi (Bertram i wsp. 1991),
∙ działają cytotoksycznie na komórki nowotworowe (Cassady i wsp. 1990, Middleton i wsp. 1992),
∙ wywierają dużą aktywność antyoksydacyjną być może poprzez hamowanie oksydazy ksantynowej (Yuting i wsp. 1990),
∙ działają radioochronnie (Gardes i wsp. 1993).
Mechanizm ochronnego działania naturalnego barwnika antocyjaninowego oparty jest prawdopodobnie na zmniejszaniu procesów utleniania. W badaniach własnych podczas oceny spoczynkowej i stymulowanej generacji rodnika ponadtlenkowego stwierdzono zwiększoną stymulację rodnika ponadtlenkowego w grupie stymulowanej zymosanem po 48 godz. i w 4. dobie od pochłonięcia dawki 1,05 lub 4,0 Gy. Analogiczne zwiększenie generacji rodnika ponadtlenkowego pod wpływem promieniowania jonizującego stwierdził Sekiguchi i wsp. (1994). Podanie naturalnego barwnika antocyjaninowego znamiennie obniżyło w 4. dobie po pochłonięciu dawki 4,0 Gy stymulowaną generację rodnika ponadtlenkowego. U myszy w 3. dobie po napromieniowaniu zaobserwowano największe zahamowanie chemiluminescencji komórek śledzionowych w grupie zwierząt jedynie napromieniowanych. W 14. dobie największe zahamowanie stwierdzono w grupie zwierząt otrzymujących dodatkowo barwnik. Obniżenie chemiluminescencji komórek śledzionowych po dawce 4,0 Gy sugeruje, że w wyniku promieniowania jonizującego nastąpiło uszkodzenie komórek śledzionowych, co miało swoje odzwierciedlenie w wyglądzie morfologicznym całego narządu. Oceniając wszystkie badane parametry biochemiczne oraz morfologiczne, jak również biorąc pod uwagę śmiertelność zwierząt w grupach badanych, potwierdza się obserwacje innych autorów o antyoksydacyjnych właściwościach naturalnego barwnika antocyjaninowego."
Ponadto inne badania wykazały, że sama aronia jest bardzo oporna na zmniejszenie jej ochronnego potencjału pod wpływem promieniowania jonizującego.
"W ciągu ostatnich 20 lat wprowadzono antyoksydacyjną terapię "pokarmową" jako skuteczną metodę redukcji uszkodzeń oksydacyjnych wywołanych przez różne czynniki zewnętrzne. Antyoksydanty zawarte w jagodach Aronia melanocarpa L. mogą tłumić reakcje utleniania i regulować zmiany oksydacyjne nawet w chorobach przewodu pokarmowego (GIT).
Celem pracy było zbadanie wpływu promieniowania gamma w dawkach 10 kGy i 25 kGy na ekstrakt z suszonych jagód A. melanocarpa L. na modelu doświadczalnym zdrowych myszy, pod kątem jego aktywności antyoksydacyjnej i działania ochronnego na przewód pokarmowy. W tym celu zbadano niektóre markery stresu oksydacyjnego, takie jak reaktywne formy tlenu (ROS) i rodniki tlenku azotu NO- za pomocą spektroskopii EPR, przed i po napromieniowaniu. Badania przeprowadzono na 24 myszach podzielonych na cztery grupy: grupa kontrolna (n=6); 30% etanolowy ekstrakt nienapromieniowanej A. Melanocarpa L. (n=6); 30% etanolowy ekstrakt 10 kGy A. Melanocarpa (n=6); oraz 30% etanolowy ekstrakt 25 kGy A. Melanocarpa L. (n=6). Nie stwierdzono statystycznie istotnego wzrostu poziomu NO- (p < 0,9) pomiędzy grupami leczonymi nienapromieniowanymi i napromieniowanymi 10kGy lub 25kGy A. Melanocarpa L. Tę samą zależność zaobserwowano w wynikach dla ROS. Nie było statystycznie istotnej różnicy (p=0,1) pomiędzy grupami napromieniowanymi nienapromieniowanymi i napromieniowanymi 10 kGy i 25 kGy A. Melanocarpa L. Nasze wyniki wykazały, że napromieniowanie 10 kGy i 25 kGy nie osłabia właściwości antyoksydacyjnych i ochronnych ekstraktów A. Melanocarpa L. Ekstrakt nienapromieniowany i ekstrakty napromieniowane miały działanie ochronne dla przewodu pokarmowego."
"Aronia czarna (Aronia melanocarpa, A. melanocarpa), należy do rodziny różowatych (Rosaceae) i pochodzi ze wschodnich rejonów Ameryki Północnej. W jagodach A. melanocarpa związki polifenolowe charakteryzują się silniejszą aktywnością zmiatania rodników niż polifenole, które występują w innych jagodach. W ostatnich latach w celu ochrony przed mikroorganizmami, procesami oksydacyjnymi i toksycznością wywołaną promieniowaniem stosuje się napromieniowanie żywności, a metodologia ta jest uznawana na całym świecie za skuteczną w długotrwałym przechowywaniu. Elektronowy Rezonans Paramagnetyczny (EPR) jest najbardziej obiecującą metodą identyfikacji żywności napromieniowanej promieniami gamma (γ).
W obecnym badaniu przy użyciu in vitro spektroskopii EPR i metod spektrofotometrycznych oceniono i porównano zdolności zmiatania wolnych rodników i właściwości radioochronne ekstraktu etanolowego z aronii czarnoowocowej (A. melanocarpa) przed i po ekspozycji na promieniowanie 10 kGy i 25 kGy. Stwierdzono, że przy zwiększeniu dawki napromieniowania zdolność zmiatania DPPH przez ekstrakt z A. melanocarpa znacząco spadła (68,612 ± 4,18 %, p<0,005 dla 10 kGy i 35,09 ± 3,87 %, p<0,005, dla 25 kGy). Ekstrakt po napromieniowaniu 10 kGy wykazywał 4-krotnie wyższą aktywność SOD niż kwas L-askorbinowy, natomiast ekstrakt po napromieniowaniu 25 kGy wykazywał nieznaczny spadek w stosunku do standardu. Aktywność antyoksydacyjna składników rozpuszczalnych w lipidach, polegająca na zrywaniu łańcucha, maleje wraz ze wzrostem dawki napromieniowania. Na podstawie sygnałów singletowych EPR o równych wartościach g = 2,00455 po alkalizacji przyjęto, że rodnik semichinonowy pochodzi z substancji polifenolowych występujących w dużym stężeniu w ekstrakcie A. melanocarpa."
"Podsumowując, obecne wyniki pokazują, że zastosowany ekstrakt z A. melanocarpa wykazuje dobrze wyrażoną zdolność zmiatania rodnika DPPH, aktywność podobną do SOD oraz zdolności radioochronne przed i po napromieniowaniu dawką 10 kGy. Łańcuchowa aktywność antyoksydacyjna składników rozpuszczalnych w lipidach maleje wraz ze wzrostem dawki napromieniowania."
Owoce aronii uodporniają także na promieniowanie ultrafioletowe (UV) i wspomagają mechanizmy obronne skóry. Dlatego właściwości promieniochłonne aronii wykorzystuje się również w kosmetyce do produkcji żeli lub kremów ochraniających skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Żele zawierające 0,01 do 0,1% antocyjanów z aronii poprzez absorbcję promieni UV (Nowak A., Zielonka J., Turek M., Klimowicz A., 2014. Wpływ przeciwutleniaczy zawartych w owocach na proces fotostarzenia się skóry. Post. Fitoter., 2: 99-94.), skutecznie chronią skórę przed ich działaniem. Głównie absorbowane jest promieniowanie UV o długości fali 240 i 290 nm, w mniejszym stopniu 290-320 nm. Ponadto ochronne działanie wspomaga zdolność antocyjanów do wiązania metali grup przejściowych.
Badania wykazują, że przyjmowanie preparatów z katechinami (obecnymi w aronii i zielonej herbacie) dwukrotnie zwiększa dawkę promieniowania UV powodującą poparzenia słoneczne. Dlatego w okresie poprzedzającym kąpiele słoneczne wskazane jest regularne zażywanie produktów z aronii.
Po wyciągi z aronii dobrze też sięgnąć, gdy dużo pracujemy przy komputerze. Działają wspomagająco na regenerację narządu wzroku przez poprawianie ukrwienia, ale także niwelują skutki promieniowania monitorów.
Po trzęsieniu ziemii i awarii reaktra w Fukushimie polską aronią z Podlasia zainteresowali się Japończycy - właśnie ze względu na jej efekt wspomagający w leczeniu choroby popromiennej.
W 2011 roku w wywiadzie dla Polskiego Radia Białystok Nobufumi Miyake prezes firmy Sanshin International podkreślał:
- Aronia będzie naszą bronią w walce ze skutkami choroby po promiennej. Skażenie w regionie elektrownii Fukushima było bardzo duże. Japończycy nie znają aronii, więc chcemy ją im przybliżyć, a potem rozpocząć współpracę naszych firm z polskimi plantatorami.
Pierwszą partię soku z aronii postarczył Japończykom Andrzej Chilicki z Augustowsko-Podlaskiego Stowarzyszenia Eko Rolników.
Zdrowotne właściwości aronii, doceniane przez ekspertów, są szczególnie przydatne dla osób narażonych na szkodliwe promieniowanie.
- Ten efekt był bardzo dobrze przebadany. Przez lata aronia była testowana w wojskowych instytutach, dlatego że baliśmy się bomby atomowej - mówiła prof. Iwona Wawer z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego - jak podało radio.
Podobno w Związku Radzieckim, po awarii w Czarnobylu zalecano ją też okolicznym mieszkańcom.
Ponadto wyniki badań nad fitoterapeutycznymi właściwościami aronii przeprowadzone w różnych ośrodkach na świecie dowiodły:
Aronia jest owocem bogatym w związki polifenolowe: antocyjaniny, procyjanidyny i kwas chlorogenowy, które mają korzystny wpływ na stężenie glukozy, insuliny, cholesterolu i triglicerydów we krwi. Związki polifenolowe chronią komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez reaktywne formy tlenu.
Antocyjany owoców aronii wywierają korzystne działanie na układ krążenia ze względu na zdolności uszczelniające naczynia krwionośne.
Barwniki antocyjanowe zmniejszają też degranulację komórek tucznych, co jest ważne w ograniczaniu miejscowego stanu zapalnego.
Stwierdzono, że stosowanie antocyjanin z owoców aronii czarnoowocowej u mężczyzn z hipercholesterolemią powoduje zmniejszenie stężenia w krwinkach czerwonych glinu, ołowiu i miedzi.
Wykazano również w badaniach, że antocyjany izolowane z aronii wywierają silne działanie antyoksydacyjne i zapobiegają rozwojowi stanu zapalnego trzustki.
Zarówno owoce aronii, jak i ekstrakty z nich, mają właściwości antyproliferacyjne i ochronne w przypadku raka jelita grubego.
Spożywanie przez 3 miesiące soku z owoców aronii przez pacjentów z insulinoniezależną cukrzycą przyczyniło się do zmniejszania stężenia glukozy na czczo.
Jest rewelacyjnym owocem dla twoich oczu. Zapobiegają rozwojowi jaskry czy zaćmy, a także schorzeniom plamki żółtej na siatkówce. Związki w nich zawarte blokują negatywne skutki promieniowania monitorów.
Wracając do metod wspomagania odporności organizmu na negatywny wpływ promerniowania radioaktywnego, należy wspomnieć też o tym, że dostrzeżono potencjał składników żywieniowych w codziennej profilaktyce, co podusmowuje opracowanie:
Streszczenie
W artykule przedstawiono produkt przeznaczony do żywienia osób pracujących z substancjami radioaktywnymi i promieniowaniem jonizującym. Skuteczność proponowanej kompozycji charakteryzuje się właściwościami przeciwpromiennymi składników zawartych w kompozycji w optymalnej ilości i proporcji. Produkt ten może być zalecany jako dodatkowy składnik dietetycznych i leczniczych w przypadku uszkodzeń popromiennych i utleniania wolnorodnikowego organizmu człowieka.
Obecność aminokwasu zawierającego siarkę - cysteiny decyduje o właściwościach ochronnych produktu i zapewnia efekt przeciwnowotworowy. Batonik zbożowy proponowany jest do żywienia pracowników pracujących z substancjami radioaktywnymi i promieniowaniem jonizującym, w jego skład wchodzą m.in.
otręby owsiane, rodzynki jasne lub ciemne, daktyle suszone, miód pszczeli, błonnik pszenny gruboziarnisty, mąka gryczana, suszone morele, pestki dyni, nasiona sezamu, jagody czarnej porzeczki, zielone jabłko, masło, suszona kapusta morska, rozdrobnione świeże buraki i suszone owoce aronii. Ivention zapewnia przygotowanie batonów zbożowych przeznaczonych do żywienia pracowników pracujących z substancjami promieniotwórczymi i promieniowaniem jonizującym, z ochroną radiologiczną.
1. Wstęp
Osoby pracujące w trudnych warunkach przemysłowych potrzebują zwiększonego wsparcia dla swojego zdrowia, gdyż organizm jest narażony na ogromne obciążenia. Wzrasta ryzyko zachorowania na chorobę zawodową, osłabienia odporności i ogólnego stanu zdrowia. Ustawodawca i lekarze opracowali specjalny zestaw środków wspomagających zdrowie. Jednym z takich środków ochronnych jest specjalne żywienie i specjalne świadczenia. Przecież to właśnie spożywane przez człowieka pożywienie wpływa na jego metabolizm i stan zdrowia [1,2].
Zasady i warunki nieodpłatnego wydawania odżywek prozdrowotnych i dietetycznych lub innych równoważnych produktów spożywczych są zatwierdzane w sposób ustalony przez Rząd Federacji Rosyjskiej.Warunki pracy są uznawane za niebezpieczne po dokonaniu specjalnej oceny stanowisk pracy lub na podstawie certyfikacji, jeśli miała ona miejsce przed 1.01.2014 (wyniki są ważne przez 5 lat). Ta innowacja ma na celu poprawę kontroli sytuacji. Zgodnie z ustawą federalną nr 426 z dnia 28 grudnia 2013 r., szczególna ocena warunków pracy dokonywana jest przez niezależnych ekspertów: laboratoria akredytowane przez Ministerstwo Pracy.
Zdrowotne i dietetyczne odżywianie jest zapewnione w szkodliwych (niebezpiecznych) warunkach pracy dla tych pracowników zakładu, których zawody (stanowiska) są wymienione w zarządzeniu nr 46n z dnia 16.02.2009r, i którzy wykonują pracę w takich warunkach przez co najmniej połowę dnia roboczego (zmianę). Ponadto, wydawane są odżywki zdrowotne i dietetyczne: dla pracowników wykonujących różnego rodzaju prace remontowe, rozruchowe i inne prace w budynkach, w których warunki pracy mają podwyższone ryzyko dla człowieka; pracownikom którzy przebywają na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby zawodowej (poza szpitalem) lub uzyskali niezdolność do pracy podczas pracy w warunkach niebezpiecznych; pracowników czasowo przeniesionych z pomieszczeń o niebezpiecznych warunkach do innych rodzajów prac ze względów zdrowotnych. W przypadku pracowników, którzy zostali przeniesieni na inne stanowisko pracy z powodu choroby zawodowej lub otrzymali inwalidztwo przy pracy w warunkach niebezpiecznych, wymagane są dodatkowe posiłki przez okres nie dłuższy niż 1 rok [3-5].
2. Znaczenie
Obecnie pilnymi problemami są ochrona przed promieniowaniem radioaktywnym i poszukiwanie ich źródeł.
Promieniowanie jest niewidzialnym i szczególnie podstępnym wrogiem. Ludzie, którzy mieszkają na terenach zakażonych terenach od dziesięcioleci mogą nie zdawać sobie sprawy z zagrożenia. Wpływ promieniowania na organizm stopniowo objawia się w postaci zaburzeń rytmu serca i pojawienia się nowotworów. Przyczyną takich patologii, z reguły, uważa się stres, palenie papierosów, nieuporządkowany tryb życia i zaburzenia dziedziczne. Zazwyczaj nikt nie myśli o tym, że gdzieś w pobliżu znajduje się źródło zakażenia radioaktywnego. Niedostrzegalne skutki promieniowania trwają latami. Ochrona przed promieniowaniem może być konieczna dla każdego. Pobrana do analizy krew pozwala ustalić status - "napromieniowany" lub "ranny".
Terminy te opisują stopień uszkodzenia każdego, kto miał kontakt z promieniowaniem. Promieniowanie nie zawsze działa na organizm natychmiast. Niektóre skutki ekspozycji na promieniowanie ujawniają się dopiero po kilku latach. W takim przypadku ważne jest posiadanie dokumentów potwierdzających status "napromieniowany".
Naturalne tło promieniowania powinno wynosić 0,10-0,20 mSv/h. Jeśli jednak dozymetr pokazuje 0,3 mSv/h lub więcej, powinno to być odbierane jako powód do alarmu. Badania wykazały, że osoby mające zawodowy kontakt z promieniowaniem jonizującym (radiacją) mogą zachorować na białaczkę i różne niepożądane efekty biologiczne. Duża dawka powoduje określone (deterministyczne) objawy, które ogólnie nazywane są chorobą popromienną. Małe dawki promieniowania prowadzą do różnych losowych (stochastycznych) zmian w organizmie człowieka, które mogą wystąpić zarówno w krótkim, jak i długim okresie okresach (choroby genetyczne, onkologiczne i inne) [6].
3. Zarys problemu.
Przy chorobie popromiennej w organizmie człowieka dochodzi do zakłócenia funkcjonowania układów fizjologicznych oraz pewne struktury komórkowe ulegają zniszczeniu. Choroba ta objawia się w sposób złożony i w wielowymiarowym charakterze. Wyróżnia się ostrą i przewlekłą chorobę popromienną wywołaną przez zewnętrzne i wewnętrzne promieniowanie, nagromadzeniem radionuklidów w różnych tkankach.
Dawkę promieniowania, która może wywołać ostrą chorobę popromienną, można uzyskać tylko w wypadkach radiacyjnych przy reaktorach jądrowych lub w strefie użycia broni jądrowej. Zatem przy jednolitym jednorazowym zdarzeniu narażenia, dawka progowa dla wystąpienia ostrej choroby popromiennej wynosi 1 siwert. Pierwszymi objawy ostrej choroby popromiennej to nudności, wymioty, senność, apatia, brak chęci do ruchu (adynamika). Stan ten nazywany jest również pierwotnym odczynem popromiennym. Wczesne objawy, które występują bezpośrednio po ekspozycji zależą od dawki otrzymanej przez daną osobę. Im większa dawka promieniowania, pierwszy objaw pojawia się wcześniej i tym bardziej jest wyraźny i długotrwały. Po nich następuje okres urojonego dobrego samopoczucia i szczyt zachorowania, kiedy to główne objawy choroby popromiennej związane są z naruszeniem struktur komórkowych organizmu [7-9].
Eksperci TINRO-centrum zalecają proste i niedrogie sposoby zapobiegania skażeniu radioaktywnemu. Najlepszych sorbentów i produktów zawierających jod dostarcza morze.
4. Wyniki
Pierwszym środkiem, który Japończycy zaczęli stosować, jest proszek z suszonych wodorostów. W walce z promieniowaniem, wodorosty są przydatne jako suplement diety, w sałatce na Dalekim Wschodzie lub w postaci suszonej. Algi zawierają jod i najważniejsze pierwiastki śladowe, ponadto w formie, w której izotopy radioaktywne są wypierane, starając się włączyć do metabolizmu człowieka. Właściwości sorbujące alg wiążą i usuwają toksyny. Jednocześnie substancje alg morskich działają łagodnie, zaczynając usuwać niebezpieczny cez i stront w pierwszej kolejności. A jod z alg nie kumuluje się w organizmie do niebezpiecznych stanów - tarczyca otrzymuje dokładnie tyle, ile potrzebuje.
Ponadto pektyny zawarte we wszystkich krajowych owocach i jagodach (agrest, porzeczki) również skutecznie usuwają izotopy z organizmu. Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia Federacji Rosyjskiej nr 20 z dnia 24 stycznia 2000 r. "O realizacji wytycznych dotyczących organizacji środków sanitarno-higienicznych i zdrowotnych oraz dietetycznych w przypadku wypadków radiacyjnych na dużą skalę" określa środki stosowania profilaktyki jodowej przez ludność.
Profilaktyka jodowa (jod) chroni tarczycę przed negatywnymi skutkami działania izotopów promieniotwórczych, zapobiegając deterministycznym i ograniczając skutki stochastyczne.
Zgodnie z zarządzeniem nr 46n Ministerstwa Zdrowia i Rozwoju Społecznego Federacji Rosyjskiej Federacji Rosyjskiej z dnia 16 lutego 2009 roku Instytut Żywienia RAMS zaproponował zdrowy i dietetyczny posiłek przeznaczony dla osób pracujących z substancjami radioaktywnymi i promieniowaniem jonizującym przy produkcją radioaktywnych soli uranu, toru itp. Dieta ma charakter promieniochronny i wzbogacona w białka o wysokiej wartości biologicznej. Skład chemiczny proponowanej diety powinien zawierać 59 g białka, 51 g tłuszczu, 159 g węglowodanów, wartość energetyczna powinna wynosić 1380 kcal [10].
5. Wnioski
W związku z powyższym autorzy artykułu zaproponowali batonik zbożowy do żywienia osób, które pracują z substancjami radioaktywnymi i promieniowaniem jonizującym, na który uzyskano patent Federacji Rosyjskiej nr.
2 649 875 uzyskano (opublikowany 5 kwietnia 2018 r., bull. nr 10). W tabeli 1 (w treści orygnału - przyp.red.) przedstawiono skład i wartości energetyczne tego produktu [11].
Skład proponowanego produktu spożywczego jest wzbogacony o składniki, które blokują jonizację atomów i cząsteczek tkanek z tworzeniem wolnych rodników podczas ekspozycji promieniowania na organizm człowieka. W efekcie uzyskuje się efekt ochronny przed promieniowaniem oraz przyspieszenie usuwania substancji radioaktywnych z organizmu przez jelito. Proces przygotowania obejmuje naprzemienne połączenie składników zbożowych (otręby owsiane, błonnik pszenny, mąka gryczana, nasiona sezamu i dyni), posiekane suszone morele, nasiona dyni i rodzynek z masą owocowo-warzywną i składnikiem masłowo-miodowym.
Powstałą kompozycję wypieka się w specjalnej formie w temperaturze 180 stopni przez 15-20 minut. Następnie gotowe ciasto zbożowe jest studzone i krojone na batony o odpowiedniej gramaturze [12-13].
6. Podsumowanie
Zatem w składzie tego produktu znajdują się składniki żywności chroniące przed promieniowaniem, białka o wysokiej wartości biologicznej, składniki wzbogacone w aminokwasy zawierające siarkę, błonnik pokarmowy, który może wiązać i skutecznie usuwać radionuklidy z organizmu.
Produkt spożywczy może stanowić dodatkowe źródło niezbędnych składników żywnościowych o wysokiej zawartości ziarna (zboża) i uzupełnia zapotrzebowanie energetyczne w żywieniu osób podczas pracy z substancjami promieniotwórczymi i promieniowaniem jonizującym [14-20].
W 2018 roku Federacja Rosyjska zarejestrowała patent na BATONIK ZBOŻOWY DO KARMIENIA PRACOWNIKÓW PRACUJĄCYCH Z SUBSTANCJAMI RADIOAKTYWNYMI I PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM.
Opracowała: lek.Ewelina Gierszewska